Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkiler

Genel olarak tıbbi ve aromatik bitkilerin en fazla kurutulmuş şekilde ticareti yapılmakta olup, uçucu yağ olarak ve az da olsa taze olarak ticareti de yapılmaktadır. Tıbbi bitki ihracatı yapan 110 ülke arasında Türkiye 18. sırada bulunmaktadır.

Türkiye; kekik, defneyaprağı, kimyon gibi ürünlerde en önemli ihracatçı ülkedir. 2016 yılında bu ürünlerin dünya ihracatı 383 milyon dolar, ithalatı ise 763 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Haşhaş tohumu ve morfin ticaretinde de ülkemiz dünyada önde gelen ülkeler arasında yer almaktadır. 2016 yılında Türkiye 20 429 ton haşhaş tohumu ihracatından 56,5 milyon dolar gelir elde etmiştir. Ayrıca Afyon alkaloidleri fabrikasında üretilen ve haşhaş bitkisinin kapsülünden elde edilen morfin ve türevlerinin % 98’lik kısmı ihraç edilmekte olup, 2015 yılında 91 028 kg morfin ve türevleri ihracatı gerçekleştirilerek yaklaşık 47 milyon dolar döviz girdisi elde edilmiştir.

Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilere Verilen Destekler

Resmi gazetede yayınlanan 08.03.2017 tarih ve 30001 sayılı “T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli Yatırım ve İşletme Kredisi Kullandırılmasına İlişkin Uygulama Esasları Tebliği” ile tıbbi ve aromatik bitkilerden kekik, biberiye, adaçayı, sığla yağı, sumak, keçi boynuzu, defne, fesleğen, likapa, ıhlamur, safran ve jojoba ürünlerinin üretiminin arttırılması amacıyla düşük faizli işletme ve yatırım kredisi verilmektedir. Ülkemizde üretim miktarı az olup dış ticaret değeri yüksek olan (safran, lavanta, karanfil gibi) ürünlerin üretimlerini arttırma olanaklarının arttırılması ve daha çok desteklenmesi gerekmektedir.

Türkiye’de ilk defa 2015 yılında iyi tarım uygulamaları kapsamında tıbbi ve aromatik bitkiler doğrudan destekleme kapsamına alınmış olup, bu kapsamdaki destekleme miktarı 100 TL/da olarak belirlenmiştir. Genel olarak organik tarım kapsamında üretilen tıbbi ve aromatik bitkiler ikinci kategori ürünler arasında bulunmakta olup 70 TL/da destek verilmektedir. Ancak birinci kategoride bulunan nane, semizotu, roka gibi ürünlere 100 TL/da ve üçüncü kategoride bulunan sarımsak(kuru) ve susam ürünlerine 30 TL/da organik tarım desteği verilmektedir.

Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK), 42 ilde çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi alt tedbiri kapsamında 71 adet tıbbi ve aromatik bitki üretiminde depo binaları ve makine garajlarının inşası veya modernizasyonu, bahçe ve tarla ekipmanlarının satın alınması, mevcut yetersiz sulama sistemlerinin su tasarrufu sağlayan yeni sulama teknolojileriyle değiştirilmesi veya modernizasyonu, tıbbi ve aromatik özelliği olan bitkilerin depolanması, havalandırılması, kurutulması, işlenmesi ve pazarlanması için tesis inşasının ve ekipman satın alınması için minimum 5 bin Euro, maksimum 250 bin Euro değerindeki projeler için % 50 oranında hibe desteği sağlamaktadır.

Acıbuca, V., & Budak, D. B. (2018). Dünya’da ve Türkiye’de tıbbi ve aromatik bitkilerin yeri ve önemi. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 33(1), 37-44.