Brandy mint, Lamb mint, Peppermint, Black mint, White mint
Sinonimi: Mentha x odorata Sole.
Lamiaceae
Mentha piperita, nemi ve suyu seven bir bitkidir. Ilıman bölgelerde 3-4 kez hasadı yapılabilir. Türkiye’de, Balıkesir, Kütahya, Şanlıurfa, İzmir de tarımı yapılmaktadır.
Mentha L. cinsi adını, Hades’in sevgilisi olan ancak kıskançlık nedeniyle Persephone tarafından nane bitkisine dönüştürülen Kokitoslu Mentha (μίνθη) adındaki nymphadan almıştır. Bitkinin Hades ile olan ilişkisi nedeniyle cenaze törenlerinde ölülerin kokularını gizlemek için kullanılmıştır (Doğan, 2019). Nane, eski Babil'den beri kullanılmaktadır, ancak tıbbi kullanımlarının, ‘Klasik Antik Çağ’'da geliştiği görülmüştür. Yunan filozof Theophrastus (MÖ 371-MÖ 287) tarafından Mentha türü tanımlanmıştır. Nane bitkilerinin en eski yazılı kayıtları, onları tıbbi amaçlarla, yani gastrointestinal amaçlarla reçete eden eski Babil Kralı Hammurabi'ye (MÖ 1800) atfedilir. Ebers papirüsünde ve Edfu'daki Horus tapınağının duvarlarında naneden bahsedilir (Silva, 2020).
Mentha piperita uçucu yağının ana bilşenleri, mentol, mentil asetat, limonen, isomenton ve menton’dur. Uçucu yağın antibakteriyel aktivitesi içeriğindeki menton bileşiği ile ilişkilendirilmiştir (İşcan ve ark., 2002).
Aromaterapi ve Mentha piperita
Uygun şekilde seyreltilmesinin ardından, özellikle baş ve şakaklara uygulanmak suretiyle baş ağrısına karşı kullanımı oldukça yaygındır. Merkezi sinir sistemi üzerine stimüle edici etkisi olduğu bilinmektedir. Bunun yanında inhalasyon yoluyla sinus ve nefes açıcı olarak kullanılmaktadır.Serin ve ferahlatıcı koku, soğuk algınlığı ve grip semptomları, migrene karşı ve doğum sırasında ağrı yoğunluğunu azaltmada kullanılabilir. Yorgunluğu tedavi eder, mide bulantısına karşı etkilidir.
Meme kanseri olan ve kemoterapi gören 84 hastada, deney grubundaki hastalara 8 saatte bir 20 cc musluk suyuna karıştırılan 40 damla nane özü, kontrol grubundaki hastalara 8 saatte bir 20 cc musluk suyuna karıştırılan 40 damla distile su verilmiştir. Bulantı, kusma ve iştahsızlığın şiddeti, girişimden önce ve kemoterapiden hemen, 24 ve 48 saat sonra ölçülmüştür. Nane ekstraktının kemoterapi gören meme kanserli hastalarda bulantı ve kusmanın şiddetini azaltma ve iştahı artırmada etkili olduğu sonucuna varılmıştır (Jafarimanesh ve ark., 2020).
İlaç Etkileşimleri ve Diğer Etkileşimler:
Siklosporin, CYP1A2, CYP2C19, CYP2C9, CYP3A4 ile metabolize olan ilaçlar, antiasitler ve H2 reseptör blokörleriyle ve proton pompası inhibitörü ilaçlar ile etkileşir.
Uyarı
Nane uçucu yağı, doğrudan cilde uygulanması durumunda tahrişe neden olabilmektedir. Aktif maddeye karşı aşırı duyarlılık görülebilir. Nane ve mentole alerjisi olanlar kullanmamalıdır. Gastroözofageal reflüsü, gastrointestinal sistem ülseri, safra taşı ve safra yolları rahatsızlıkları olan hastaların kullanması önerilmez. Nane yağı ve mentol içeren preparatlar küçük çocukların ve bebeklerin özellikle yüz, burun ve göğüs bölgelerine doğrudan uygulanmamalıdır.
Bitkisel ürünlerle tedavi konusunda eğitim görmüş hekim ve eczacı denetiminde kullanılmalıdır.
Alıntılar
Aćimović, M. (2021). Essential oils: Inhalation aromatherapy—a comprehensive review. J. Agron. Technol. Eng. Manag, 4, 547-557.
Doğan, H. (2019). Roma kültüründe bitkiler (Master's thesis, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).Ergene, B., Haddur, D., Karaaslan, M., Özler, H. K. İ., & Saltan, H. Piyasada Bulunan Bazı Uçucu Yağların Farmakope Uygunluğunun Değerlendirilmesi. Journal of Faculty of Pharmacy of Ankara University, 47(1), 14-14.
Farrar, A. J., & Farrar, F. C. (2020). Clinical aromatherapy. Nursing Clinics, 55(4), 489-504.
İşcan, G., Ki̇ri̇mer, N., Kürkcüoǧlu, M., Başer, H. C., & Demirci, F. (2002). Antimicrobial screening of Mentha piperita essential oils. Journal of agricultural and food chemistry, 50(14), 3943-3946.
İzgü, N. (2017). Kanser Tedavisine Bağlı Gelişen Oral Mukozit Yönetiminde Kanıt Temelli Tamamlayıcı Tedaviler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi.
Jafarimanesh, H., Akbari, M., Hoseinian, R., Zarei, M., & Harorani, M. (2020). The effect of peppermint (Mentha piperita) extract on the severity of nausea, vomiting and anorexia in patients with breast cancer undergoing chemotherapy: a randomized controlled trial. Integrative cancer therapies, 19, 1534735420967084.
Kurt, N. C., & Çankaya, İ. İ. (2021). Aromaterapi Uygulamaları ve Uçucu Yağlar. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 11(2), 230-241.
Mahdavikian, S., Fallahi, M., & Khatony, A. (2021). Comparing the effect of aromatherapy with peppermint and lavender essential oils on fatigue of cardiac patients: a randomized controlled trial. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2021.
Silva, H. (2020). A descriptive overview of the medical uses given to Mentha aromatic herbs throughout history. Biology, 9(12), 484.
