Lavandula angustifolia (Lavanta)

Lavandula angustifolia; Kuzey Afrika, Avrupa ve Batı Hindistan’da da doğal olarak yetişmektedir.Türkiye’de ise başlıca Isparta, Burdur, Afyonkarahisar ve Denizli olmak üzere birçok bölgemizde ticari amaçla Lavandula angustifolia kültürü yapılmaktadır.

1. 1. Lavanta üreten cins içinde üç önemli tür vardır (Lavandula angustifolia Mill. = L. officinalis L. = L. vera DC), lavandin (Lavandula intermedia Emeric ex Loisel. = L. hybrida L.) ve Spike lavanta (Lavandula) başak = L. latifolia Medik.) (Katar et al., 2020).

Literatürde bildirildiğine göre, 1936 yılında parfümeri için uçucu yağlar ile yaptığı ilk çalışmalarında Gattefosse laboratuvarda bir damıtma işlemi sırasında elinin yanması sonucu ağrı hissetmiş ve sonra etkilenen bölgeye lavanta yağı içeren kavanozun dökülmesi sonucu ağrısının geçtiğini fark etmiştir.

Aroma

Güçlü aromatik bir kokuya sahiptir. Lavanta uçucu yağı, lavandinler tarafından üretilenlerden daha kalitelidir çünkü lavanta uçucu yağı, lavandin çeşitlerine göre daha düşük kafur içeriğine sahiptir. Bu nedenle lavanta uçucu yağları parfüm ve aromaterapide, lavandin uçucu yağları ise sabun, deterjan ve kozmetik ürünlerinde kullanılmaktadır.Tercih ettiğiniz kullanma alanına göre Lavanta cinsini belirlemeniz çok önemlidir. Çiçeklenme döneminden önce hasat edilen lavanta çiçekleri (Lavandulae flos) tıbbi hammaddedir (Dobros et al., 2022).

Bileşim

Isparta, Keçiborlu’dan toplanan Lavandula angustifolia Mill. Uçucu Yağının Kimyasal Bileşimi

Yapılan bir çalışmada Bulgar menşeli uçucu yağ’ın (%51.9 linalool, %9.5 linalil asetat), 25 bakteri türüne karşı Fransız menşeli uçucu yağdan (%43.2 linalool, %29.1 linalil asetat) daha etkili olduğu bildirilmiştir. Uçucu yağların ana fenolik bileşiklerinin, bitkinin toplandığı bölgeye göre değiştiği unutulmamalıdır (Hossain et al.,2017).

Terapötik Özellikler

Farmakolojik etkiye sahip bileşikleri nedeniyle antibakteriyel, antiviral, antifungal, antienflamatuvar, sedatif, koleretik, karminatif, antispazmodik, stomaşik, diüretik, antikonvülzan, antiparazittir (Guo & Wang.,2020).

Lavanta uçucu yağına karakteristik özelliğini kazandıran bileşen linalil asetat olup, bu bileşenin uçucu yağın içerisindeki oranının yüksek olması yağa kozmetik ve özellikle parfümeri endüstrisinde kullanımı açısından değer kazandırmaktadır. 1,8-sineol oranı yüksek olan lavanta yağları genelde uyarıcı ve balgam söktürücü olarak kullanılır ayrıca antienflamatuvar ve ödem çözücü etkisinin içerdiği 1,8-sineolden kaynaklandığı düşünülmektedir. Kafur oranı yüksek olan lavanta yağları ise özellikle böcek kovucu/kaçırıcı olarak kullanılmaktadır (Önel & Akbay., 2022).

Depresyon- Kaygı

91 hemşirelik ikinci sınıf öğrencisiyle yapılan bir çalışmada, deney grubu kontrol grubuyla kıyaslanmıştır. Lavanta yağı inhalasyonu 15 dakika boyunca 3 damla olarak uygulanmış, öğrencilerin sınav kaygısı puan ortalamalarını anlamlı düzeyde azalttığı belirtilmiştir (Kavurmacı et al., 2015).
Ekler
• Lavanta uçucu yağı en çok satan doğal ilaçlardan biridir
• İlaç endüstrisinde veya halk hekimliğinde linalool oranı yüksek olan lavanta uçucu yağları daha çok sinirleri yatıştırıcı, uykusuzluk ve yorgunluk giderici (doğal sakinleştirici) olarak kullanılmaktadır.
• Migren tipi baş ağrısında etkilidir.
• Lavanta uçucu yağı ile yapılan masajın kadınlarda premenstrüel sendrom, dismenore ve doğuma bağlı ağrılarda etkili olduğu belgelenmiştir.
• Demanslı bireylerde zorlu davranışları azaltmada etkili olduğu bildirilmiştir.
• Lavanta uçucu yağı antialerjen etkilidir. Bu nedenle alerji ve astımda kullanımı bulunmaktadır. Antialerjen etkisinin mast hücrelerinden histamin salınımını azaltarak yaptığı düşünülmektedir.
İlaç Etkileşimleri

Klonazepam (Klonopin), lorazepam (Ativan), fenobarbital (Donnatal), zolpidem (Ambien) ve kloral hidrat ile etkileşir. Aspirin ve varfarin gibi antikoagülanlar ve antiplatelet ajanlar ile birlikte alınmaması önerilir, antikoagülan ajanların aktivitesini artırabilir.

Alıntılar

Dobros, N., Zawada, K. D., & Paradowska, K. (2023). Phytochemical Profiling, Antioxidant and Anti-Inflammatory Activity of Plants Belonging to the Lavandula Genus. Molecules, 28(1), 256.

Guo, X., & Wang, P. (2020). Aroma Characteristics of Lavender Extract and Essential Oil from Lavandula angustifolia Mill. Molecules, 25(23), 5541.

Hossain, S., Heo, H., De Silva, B. C. J., Wimalasena, S. H. M. P., Pathirana, H. N. K. S., & Heo, G. J. (2017). Antibacterial activity of essential oil from lavender (Lavandula angustifolia) against pet turtle-borne pathogenic bacteria. Laboratory animal research, 33(3), 195-201.

Katar, D., Mustafa, C. A. N., & Katar, N. (2020). Farklı lokasyonların lavandin (Lavandula× intermedia Emeric ex Loisel.)’de uçucu yağ oranı ve kimyasal kompozisyonu üzerine etkisi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 6(3), 546-553.

Kavurmacı, M., Küçükoğlu, S., Tan, M. (2015). Effectiveness of Aromatherapy in Reducing Test Anxiety Among Nursing Students, Indian Journal of Traditional Knowledge 1,52-56.

Kızılay, H., & Şarer, E. Lavandula Angustıfolıa Mıller Uçucu Yağı Üzerinde Farmakognozik Araştırmalar. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 10(2), 554-562.

Kurt, N. C., & Çankaya, İ. İ. (2021). Aromaterapi Uygulamaları ve Uçucu Yağlar. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 11(2), 230-241.