Boswellia Carterii

Frankincense, Akgünlük, Günlük, Sığla

Burseraceae

Frankincense adı, özgür, saf veya bol anlamına gelen eski Fransızca kelime ‘franc’ ve sigara içmek anlamına gelen Latince ‘incensum’ kelimesinden türetilmiştir. Günlük ağacının odunlaşmış gövdesi üzerinde balsam kanalları vardır. Her ağaçtan iki ya da üç yılda bir, yaz mevsiminde uzunlamasına yarıklar açılarak ağacın güzel kokulu yağı (balsam) ve kabukları alınır (Kâhya & Tekeliye, 2015).

Aroma  

Boswellia ağacındaki reçinenin, su buharı distilasyonu ile uçucu yağı elde edilmektedir. Balzamik, dünyevi, tatlı, bal benzeri ve odunsu aromaya sahiptir.

Bileşenler  

Önemli bileşenler arasında; α-pinen, limonen, sabinen, 1,8-sineol ve α-tuyen bulunmaktadır. Boswellia carterii reçinesinin en iyi bilinen aktif bileşeni olan Boswellic asitlerin, anti-inflamatuar özelliklere sahip olduğu tespit edilmiştir. Enflamatuar bir hastalık olan romatoid artrit ‘in tedavisinde Boswellic carteriireçinesi kullanımına dair çalışmalar mevcuttur. Ayrıca antimikrobiyal, antitümör, antiviral aktivitelere sahiptir (Huang ve ark., 2022).

Tarihte Kullanımı

Günlük bitkisinin Arap Yarımadasında ve Afrika’da ticari bir mal olarak M.Ö. 5000’lerden itibaren kullanıldığı bilinmektedir. M.Ö. 1458’de Kraliçe Hatsheput tarafında bahsi geçmiştir. Mısır Kraliçesi Cleopatra bu yağı parfüm olarak kullanmıştır. Eski Mısırlılar mumyalama işlemlerinde, Avrupa’da ise dini ortamlarda tütsü maddesi olarak kullanmışlardır. Hint tıbbı geleneklerine göre Boswellia reçinesi ekstraktları ve tozları antiinflamatuvar etki sağlamaktadır. Hintlilerin tıp ansiklopedisi olan ‘Caraca’’da bu bitkinin reçinesinin nasıl kullanıldığı anlatılmakta ve romatizmal hastalıklarda, ülserleşmiş yaralarda haricen kullanıldığı kaydedilmektedir. Göz hastalıklarında balla karıştırılarak kullanmışlar, iştah artırıcı olduğu, nefes kokusuna, dizanteriye ve kronik öksürüğe de yararlı olduğu kaydetmişlerdir. Çin tıbbında ise ürtikeri tedavi etmek için kullanılmıştır. İslam Dünyasının seçkin Türk hekimlerinden İbn Sina (Avicenna) sığlayı ülser, tümör, ateş, dizanteri ve kusma için kullandığını söyler. İbn Sina’ya göre, günlüğün en etkin olduğu hastalıklar solunum sistemi hastalıklarıdır. Anadolu’da Fenikelilerin bu yağı bildiği ve hatta ticari mal olarak da değerlendirdikleri, gemilerle götürerek pazarladıkları bilinmektedir. Anadolu’da, Klikya Bölgesinde yaşamış ve Materia Medica adlı eseriyle bilinen Dioscorides günlükten söz etmiş ve bitkinin reçinesinin kullanıldığını belirterek, onun yapışkan bir özellik taşıdığını, alev almadığını, ancak bir duman oluşturduğunu belirtmiştir. Dioscorides özellikle yaralara iyi geldiğini söyler. 1686’da günlük reçinesinin hem antibiyotik özellik taşıması hem de sertleşen bir materyal olarak diş hekimliğinde uzun süre kullanılmıştır. Arap dünyasında hala kullanılmaktadır. Melekleri cezbetmek ve kötü ruhları kovmak için en faydalı kokunun sığla olduğuna inanırlar. Bu nedenle çocuklara, evlere ve camilere haftalık olarak sığla buhurdanlığı yapılır. (Kâhya & Tekeliye, 2015).

Terapötik Kullanımı

Frankincense uçucu yağının antiseptik, astrenjan, skatrizan, sedatif ve romatizmada ağrıyı yatıştırıcı etkileri bilinmektedir. Uçucu yağlar arasında cilt hastalıklarında kullanılan ve en iyi cilt iyileştirici yağlardan biridir. Ciltteki enflamasyonun giderilmesi ve dokunun yeniden şekillenmesinde umut verici bir potansiyele sahiptir. Frankincense uçucu yağı, astım ve nefes darlığında etkilidir. Frankincense uçucu yağının uyku bozukluğunda etkili olduğu ve anksiyeteyi azalttığı, bu etkiyi majör komponentleri olan limonen ve α-pinen aracılığıyla plazma kortikosteron ve glutatyon düzeyini azaltarak gösterdiği düşünülmektedir. Buhur içeren farmakolojik ve klinik çalışmaların çoğu boswellik asit içerir. Buhura atfedilen terapötik etkilerin çoğu, boswellik asitten kaynaklanmaktadır. Uçucu yağ herhangi bir boswellik asit içermediğinde, genellikle uçucu yağa atfedilen aromaterapötik özelliklerin birçoğunu güvenle doğrulayamayız. Akgünlük uçucu yağı, romatizmal ve inflamatuar hastalıkların tedavisi, antiseptik ajanlar olarak astım tedavisi, tümörlü dokularda hücreleri baskılayıcı etkisiyle kanser tedavisinde güncel bir yaklaşım olarak kullanılmaktadır. Akgünlük uçucu yağının çeşitli pankreatik kanser hücrelerinde sitotoksisiteyi indüklemesinde ve çoğalmayı baskılamasında büyük ölçüde etkili olduğu gözlenmiştir. Sığladaki seskiterpenlerin yağın sakinleştirici etkisine katkıda bulunduğu, monoterpenlerin ise yağın zihinsel uyarıcı etkisinin temeli olabileceği yönünde öneriler mevcuttur. Nematisit etkisi araştırıcılar tarafından ortaya konmuştur (Nohutçu ve ark., 2021).

Aromaterapi ve Boswellia carterii

Akgünlük uçucu yağı, romatizmal ve inflamatuar hastalıkların tedavisi, antiseptik ajanlar olarak astım tedavisi, tümörlü dokularda hücreleri baskılayıcı etkisiyle kanser tedavisinde güncel bir yaklaşım olarak kullanılmaktadır (Önel & Akbay, 2021). Uçucu yağın genellikle zihni sakinleştirmek ve meditasyon, dua ve manevi uygulamalara yardımcı olması için genellikle buhur olarak tavsiye edilir. Bağışıklık sistemini güçlendirdiğini ve özellikle stres ve depresyon nedeniyle bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda yararlı olduğu belirtilmiştir. Buhur yağı sinir gerginliği, stresle ilgili durumlar, huzursuzluk, keder, kaygı, zihinsel karışıklık, sinir depresyonu ve duyusal aşırı uyarılma için tavsiye edilmiştir (Aćimović, 2021). Buhur yağı, eklem ağrısı ve kas ağrıları ve ağrılarının giderilmesi için topikal olarak tavsiye edilir. Frankincense uçucu yağının uyku bozukluğunda etkili olduğu ve anksiyeteyi azalttığı, bu etkiyi majör komponentleri olan limonen ve α-pinen aracılığıyla plazma kortikosteron ve glutatyon düzeyini azaltarak gösterdiği düşünülmektedir (Kurt, 2021). Yapılan başka bir çalışmada, Frankincense uçucu yağı çeşitli dozlarda topikal olarak uygulanmıştır. Uyku ve uyanıklığın yanı sıra, ana stres hormonu olan kortizolün kan düzeyleri incelenmiştir. Çalışmada, a-pinen ve limonenin stres giderici özelliklerine odaklanılmıştır. Sığla uçucu yağının seyreltilmiş topikal uygulamasının, günün uygunsuz bir saatinde stres kaynaklı kortizol salgısı artışlarını azaltabileceği gözlemlenmiştir. Frankincense yağı ile tedavi edilen farelerin daha hızlı uykuya daldıkları bildirilmiştir.  Bu durum iyileştirilmiş uyku kalitesinin göstergesidir (Okano ve ark., 2019).

Ekler

• Sakinleşmeye ve nefes almayı yavaşlatmaya yardımcı olur
• Bronşit veya astımla ilişkili soğuk algınlığı durumlarını hafifletmeye yardımcıdır
• Yara iyileşmesini destekler
• Zihinsel berraklığı, odaklanmayı ve bilişsel gelişimi destekler
• Meditasyon ve farkındalık pratiğine yardımcı olur
• Gıdaların raf ömrünün uzatılmasına destek olur
• Tütüne güzel koku vermek için kullanılır.

Güvenli Kullanım Sınırları: Aktif maddeye karşı aşırı duyarlılık görülebilir. Uçucu yağın saf halde uzun süre koklanması halinde hassasiyet ve bulantı yapabilir. Haricen kullanımında hafif deri irritasyonuna neden olur. İnhalasyon sırasında ve sonrasında alkol tüketilmemelidir. Oksitlenmiş uçucu yağ kullanılmamalıdır. Yeterli veri mevcut olmadığı için hamilelerde ve emzirenlerde kullanılması önerilmez. Çocukların göremeyeceği, erişemeyeceği yerlerde ve ambalajında saklanmalıdır. Yeterli veri mevcut olmadığı için, 18 yaş altı çocuklarda kullanılması önerilmez. Bitkisel ürünlerle tedavi konusunda eğitim görmüş hekim ve eczacı denetiminde kullanılmalıdır.

Alıntılar

Aćimović, M. (2021). Essential oils: Inhalation aromatherapy—a comprehensive review. J. Agron. Technol. Eng. Manag, 4, 547-557.

Huang, K., Chen, Y., Liang, K., Xu, X., Jiang, J., Liu, M., & Zhou, F. (2022). Review of the Chemical Composition, Pharmacological Effects, Pharmacokinetics, and Quality Control of Boswellia carterii.

Kâhya, E., & Tekeliye, S. (2015). Günlük Ağacı (Liquidambar orientalis, Sığla). Dört Öge, (7), 15-22.

Kurt, N. C., & Çankaya, İ. İ. (2021). Aromaterapi Uygulamaları ve Uçucu Yağlar. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 11(2), 230-241.

Nohutçu, L., Şelem, E., Tunçtürk, R., & Tunçtürk, M. (2021). Uçucu yağların tarımsal hastalık ve zararlılara karşı kullanımı. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35(2), 499-523.

Okano S, Honda Y, Kodama T, Kimura M. (2019). The Effects of Frankincense Essential Oil on Stress in Rats. J Oleo Sci. 2019;68(10):1003-1009. doi: 10.5650/jos.ess19114. PMID: 31582666.

Önel, G. T., & Akbay, H. G. Y. (2021). Uçucu ve Sabit Yağlar: Kimyasal Yapı-Aktivite İlişki Değerlendirmesi. Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(1), 104-114.